Pek çok kişi ve pek çok çift hayatının bir döneminde cinsel sorunlarla karşılaşabilir. Cinsel İşlev bozukluğu kişilerin duygusal ve kişiler arası ilişki kalitesi ile yakından ilgilidir.
Cinsel terapi cinsel işlev bozukluğunun değerlendirilmesi ve çözümüne yönelik olarak geliştirilmiş kısa süreli cinsel psikoterapi düzenlemeleridir. Cinsel terapist diğer psikoterapi yaklaşımlarına kıyasla daha fazla destekleyici, eğitici, teşvik edici ve cesaretlendirici bir duruş sergiler. Cinsellik terapisi öğrenme ve koşullanma ilkelerine dayanan cinsel terapi teknikleri üzerine kuruludur.
CİNSEL TERAPİ NEDİR?
Ereksiyon (sertleşememe) sorunu, cinsel isteksizlik, orgazm bozukluğu, kadınlarda cinsel ilgi ve uyarılma bozukluğu, ağrılı cinsel ilişki (disparoni), kadınlarda cinsel ilişkiye girememe (vajinismus), ilk gece korkusu, erken boşalma sorunu, cinsel tiksinti bozukluğu, hiper seksüalite, gibi cinsel sorunların değerlendirilmesi ve çözümüne odaklanan terapi türüne Cinsel Terapi (Sex Terapisi) denir. Cinsel işlev sorunlarının çözümünde cinsel terapi eğitimi almış cinsel terapi tekniklerini uygulayan ruh sağlığı çalışanlarına Cinsel Terapist ya da Cinsel Terapi Uzmanı (Sex Terapisti) denir.
CİNSEL ÇİFT TERAPİSİ NASIL YAPILIR?
Cinsel sorun kişinin değil, çiftin ortak sorunu olarak ele alınır. Genellikle eşler cinsel terapiye birlikte alınır. Cinsel terapi, cinsel çift terapisi seanları olarak yürütülür. Böylece cinsellikte duygusal, fiziksel yakınlaşma ve paylaşımının önemine vurgu yapılmış olur.
Cinsellik terapisinde ilk başta ayrıntılı cinsel öykü alınarak çiftin/ kişinin cinsel sorunu değerlendirilir. Kadın ve erkeğin cinsellik algıları, cinsel standartları, beklentileri, cinselliğe yaklaşımları, evlilik ilişkisi, ve cinsel kaygıları incelenir. Bu değerlendirmeler sonucunda çifttin cinsel problemlerinin nedenleri ve sürdürücüleri belirlenmiş olur. Cinsel terapi bu değerlendirmede ulaşılan bulgular göz önüne alınarak o çiftin sorununa göre yapılandırılır.
Cinsellik terapisti cinsel sorunu değerlendirdikten sonra cinsel sorunları olası çözüm yolları ve cinsel terapi sürecinde çiftin kendi sorumlulukları hakında bilgi verir. Çift için uygun olan cinsel terapi teknikleri belirlenir. Cinsel terapi seansları haftada bir seans şeklinde yürütülür. Çifte her seans evlerinde yapmak üzere cinsel terapi ev ödevleri verilir. Gelecek hafta cinsel terapi ödevleri çift ile birlikte değerlendirilir. Ödevler ilk aşamalarda genellikle iyileştirici aşk oyunları şeklindedir. Ev ödevlerinde amaç, cinsellik hakkındaki olumsuz düşünce tutum ve davranışların değiştirilmesi, çift arasında iletişim artırma ve cinsel uyum sağlamadır.
Çoğu zaman cinsel sorunların altında yanlış cinsel bilgiler yanlış inançlar ve öğrenmeler yatar. Danışanın bunların yerine uyumsal işe yarar cinsel bilgileri ve cinsel davranışları öğrenmesi cinsel terapinin kilit noktalarından biridir. Bu amaçla cinsel terapide en çok bilişsel yeniden yapılandırma gevşeme ve sistematik duyarsızlaştırma teknikleri uygulanır. Çiftler bu sayede kendi bedenini ve eşin bedenini tanımayı ve cinsel haz almayı ve vermeyi aşamalı olarak öğrenirler.
ÇİFTİN CİNSEL YAŞANTISINI ETKİYEYEN DİNAMİKLER NELERDİR?
İnsan cinsel davranışı pek çok faktörün bir araya gelip etkileşime girmesinden etkilenen karmaşık bir döngüdür. Cinsel yaşamı etkileyen belli başlı dinamikleri şu şekilde sıralayabiliriz:
İlişki ile ilgili faktörler: Evlilik uyumsuzluğu, cinsellik dışında çatışan arzu ve istekler, adaletsiz rol dağılımı, kötü iletişim, sözel ve fiziksel şiddet, alkol madde kullanımı, suçlama eleştirme, ilgisizlik, Çift ilişkisindeki çatışmaların cinselliği eldeki bir silah olarak görüp cinsellik üzerinden yürütülmesi, olumsuz cinsel etkileşim örüntüleri, eşler arası zihinsel ayrışma ve çocuk ve ergenlerin ciddi gelişimsel sorunları.
Kişisel hassasiyetler: Cinsel taciz öyküsü, bozuk beden algısı, geçmişteki olumsuz cinsel deneyimler, yakınlık korkusu, performans kaygısı, cinsellikle ilgili beklentiler ve standartlar arasındaki farklar, yanlış ya da abartılı tutum ve düşünceler. Kişinin bir cinsel fonksiyon bozukluğunun ya da ruhsal sorunun olması.
Eşle ilgili faktörler: Eşin bir sağlık sorunu, eşin başka cinsel problemleri, cinsel istek düzeyleri arasında belirgin fark olması, düşük ve doğum.
Dış faktörler: Kayıp, yas dönemleri, aile krizleri, iş ve maddi kayıplar, yoğun iş stresi.
ERKEKLERDE EN SIK RASLANAN CİNSEL ENDİŞELER NELEDİR?
Erkeklerde en sık cinsel endişe penis boyu ile ilgilidir. Bunun arkasından istediği zaman erekte olamamak, cinsel birleşme için erekte kalamamak, erken boşalma ve ereksiyon için uzun süre geçmesini beklemekle ilgili endişeler gelir. Ayrıca eşleri ile cinsel ilişkinin sıklığı, tipi ve monotonlukla ilgili endişelerini de dile getirirler. Bir diğer cinsel endişeleri ise iyi bir sevgili olup olmadıkları, eşi mutlu etmek ve eşe yeterli olamama endişeleridir.
KADINLARIN CİNSELLİKLE İLGİLİ EN SIK ENDİŞELERİ NELERDİR?
Kadınlar en sık orgazm olamamakla ilgili endişe taşırlar. Cinsel etkinlik sırasında orgazm olmada yetersizlik duygusu yaşarlar. İkinci endişe normal cinsel aktivite sıklığının ne olduğu, yeterince çabuk uyarılamayacakları, cinsel duygularını eşle paylaşmak, eş tarafından cinsel olarak çekici bulunmayacakları, beğenilmeyecekleri ve çabuk uyarılıp orgazm olmazlarsa eşin uzaklaşacağı endişelerini taşırlar.
ERKEKLERDE EN SIK KARŞILAŞILAN CİNSEL SORUNLAR NELERDİR?
Ereksiyon(sertleşme) bozukluğu: en az 6 ay süre ile sertleşmeyi sağlamada ya da sürdürmede güçlük çekme ya da sertlik düzeyinde belirgin bir azalma olması durumudur. Belirgin stres faktörlerinden ciddi çift ilişkisi sorunlarından kaynaklanabilir. Yaşla birlikte sıklık artar. Erektil disfoksiyon(sertleşme sorunu) organik ya da psikolojik nedenli ya da her ikisinin bir araya gelmesinden kaynaklanabilir. Ancak genç ve orta yaşlı erkeklerde neden genellikle psikolojiktir. Psikolojik nedenlerden kaynaklanan sertleşme sorunları cinsel terapiye (psikolojik tedavi) mükemmel yanıt veririr.
Erkekte hipoaktif(düşük) cinsel istek bozukluğu: Cinsel fantezilerin ya da arzuların en az 6 aylık bir süre boyunca az olması ya da hiç olmaması durumudur. Bilinç dışı korkulara karşı isteğini baskılamak kronik stres, depresyon, ilaçlar neden olabilir. Evli çiftler arasında en yaygın şikayetlerden biri erkeklerde cinsel isteksizlik yakınmasıdır.
Geç boşalma: Sorun genellikle cinsel birleşme sırasında ortaya çıkar. Geç boşalma sorunu yaşayan erkek cinsel birleşme esnasında boşalmada güçlük çeker. Hemen hemen her cinsel etkinlik sırasında en az altı aydır boşalma sıklığında azalma boşalma süresinde gecikme vardır. Erkeklerde orgazm bozukluğu ( geç boşalma ) sertleşme sorunu ve erken boşalmadan çok daha seyrek görülür.
Erken boşalma: Sürekli ya da yineleyici bir şekilde erkeğin istediğinden önce kontrolsüz boşalma söz konusudur. Ön sevişme sırasında ya da vajinaya girişten ortalama bir dakika sonra istemsiz boşalma vardır. Genç erkelerde daha yaygındır. Erken boşalma sorunu cinsel terapi yöntemleri ile başarılı bir şekide tedavi edilir. Cinsel çift terapisinde cinsel terapi başarı oranı en yüksek seviyeye çıkar.
KADINLARDA EN SIK KARŞILAŞILAN CİNSEL SORUNLAR NELERDİR?
Kadınlarda cinsel ilgi ve uyarılma bozukluğu: Erotik duygu düşünce ya da fantezilerde azalma söz konusudur. Cinsel etkinliği başlatma ve eşin cinsel tekliflerine yeterince yanıt vermede sorun vardır. Cinsel ilişki sıklığında azalma ve seksten keyif almama söz konusudur. Cinsel uyarılara yanıt vermede sıkıntının yanı sıra cinsel uyarılma ve cinsel heyecan kabarması yoktur.
Orgazm bozukluğu (anorgazmi): Kadın normal cinsel uyarı almış olmasına rağmen orgazmın tekrarlayıcı bir şekilde gecikmesi ya da olmamasıdır. Orgazmın sıklığında ve şiddetinde azalma vardır. Eş tarafından reddedilme, kötü beden imgesi, gebe kalma korkusu, cinsel dürtülerine karşı suçluluk ve evlilik çatışmaları olası psikolojik nedenlerden bazılarıdır. Eşlerin birlikte dahil edildiği cinsel aile terapisi ile mükemmel bir şekilde tedavi edilir.
Kadınlarda cinsel ilşkiye girememe( vajinismus/ vajunusmus): pelvik taban kaslarının kasılması nedeni ile penisin vajinaya girişinin engellenmesi söz konusudur. Tam bir vajinismusta vajinaya giriş imkansızdır. Daha hafif vajinismusta, ağrı cinsel ilişkiyi zorlaştırır. Ancak vajinal ilişki imkansız değildir. Penaterosyan girişimlerinde, pelvik taban kaslarında kasılma, vajinal girişe karşı fobik kaçınma ve ağrı beklentisi vardır. Deneyimli bir vajinisnus terapisti tarafından uygulanan vajinismus tedavisi birleşik cinsel çift terapisi uygulamalarına mükemmel yanıt verir.
Ağrılı cinsel ilişki (disparoni): disporonide cinsel ilişkiden önce sırasında veya sonrasında ortaya çıkan ve tekrarlayan süregiden genital ağrı vardır. Cinsel birleşmeye ilişkin gerginlik ve anksiyete söz konusudur. Ağrı kadını cinsellikten uzaklaştırır. Giderek cinsel isteksizlik ve orgazm bozukluğuna neden olabilir.
KADINLAR CİNSEL İLİŞKİDE NEDEN ORGAZM OLMAZ?
Kadınların hatırı sayılır bir kısmı cinsel birleşme sırasında orgazm olmaz. Buna karşın klitoris uyarısı ile orgazm olabilir. Bu durum cinsel bir bozukluk değildir. Vajinal ilişki öncesinde ve sırasında kadının yeterli kilitoral uyarıyı almadığını gösterir. Kadınların büyük bir bölümü cinsel birleşmeden önce ve cinsel etkinlik sırasında direk klitoris uyarılmasına gereksinim duyar. Vajinal ilişki öncesi partner tarafından uygun ve yeterli klitoris uyarısının verilmesi çoğunlukla orgazm olamama problemini çözer.
CİNSELLİK TERAPİLERİNİN FAYDALARI NELERDİR?
Cinsellik terapileri çiftlerin/ kişilerin kendi çabaları ile çözüme kavuşturamadıkları erken boşalma, sertleşme, vajinismus, cinsel isteksizlik, ağrılı cinsel ilişki, orgazm bozuklukları, geç boşalma hiperseksualite, ve cinsel travmalar gibi cinsel işlev sorunlarının çözmek için oluşturulmuş kısa süreli terapi düzenlemeleridir. Cinsel işlev sorunlarının çözümünde bir cinsel terapiste başvurup değerlendirme almak çözümün yarısıdır.
CİNSEL TERAPİ NEDEN ÖNEMLİDİR?
Bir cinsel terapi uzmanı rehberliğinde ilerleyerek cinsel sorunun sis perdesini kaldırıp kötü evlilik öyküleri yerine iyi evlilik öyküleri inşa etme şansı elde etmiş olursunuz. Unutmayın iyi öyküler her zaman kazanır. Bir çiftin cinsel terapi alması hayatlarının en önemli şanslarından biridir. Bir evlilik ve cinsellik terapisti olarak ve klinik deneyimlerime dayanarak bunu çok rahat bir şekilde söyleyebilirim. Cinsellik terapilerinde çiftlerin çok hızlı bir şekilde düzelme göstermeleri ve onların iyileşme heyecanları beni her zaman heyecanlandırıp büyüleyerek cinsel terapiye merakımı daha da kamçılayarak enerjimi ve çalışma motivasyonumu artırmaya neden oldu.
Cinsel terapistinizle birlikte çalışarak cinsel sorunlar nedeni ile stres altında olan ilişkinizin daha da kötüleşmesini engelleyebilirsiniz. Böylece evlilik uyumunuzu da artırmış olursunuz. Araştırmalar evliliğin devamını sağlayan en önemli şeyin evlilik uyumu olduğunu söylüyor. Cinsel çift terapisi seanslarında cinsel kaygılarınızı eşle birlikte terapistiniz rehberliğinde çalışarak cinsel sorunun ilişkinizde yarattığı baskı ve gerginliği ortadan kaldırabilirsiniz.
Cinsel terapist rehberliğinde ilerleyerek birbirinizi cinsel olarak uyarıp aktif hale getirmeyi, cinsel yakınlık ve erotizm talep etmeyi öğrenerek içinizdeki cinsel potansiyellerinizi geliştirip coşkulu bir cinsel yaşama sahip olabilirsiniz. Aldığınız cinsel terapi sayesinde cinsel duygularınızla bağlantı kurmayı, cinsel haz alma ve vermeyi ve ilişkinizde birbirinize karşı daha duyarlı ve ince davranmayı öğrenebilirsiniz. Bir cinsel terapistle birlikte çalışarak cinsel çatışmalarınızdan, endişelerinizden utanma ve suçluluk duygularından ve başınıza bela olan performans kaygısından kurtularak cinsel özgürlüğünüze kavuşabilirsiniz.
İyi bir cinsel terapi aranızdaki evlilik bağını da güçlendirir. Cinsel terapistiniz öncülüğünde ilerleyerek cinsel problemlerinizin evlilik bağını tehdit etmesini engelleyebilirsiniz. İyi cinsel yaşam evlilik ilişkinizi de iyileştirir. İyi cinsel yaşam uzun süreli evliliklerin en önemli sırlarından biridir
ÇİFTLER BİRBİRLERİNE KARŞI CİNSEL İLGİSİNİ NEDEN KAYBEDER?
Çift cinsellik yaşamıyorsa bunun bir nedeni ya da nedenleri vardır. Neden eşinizle cinsellik yaşamayı bıraktınız? Bunun nedenini bulup o sorunla yüzleşebilirseniz bu sorundan kurtulabilirsiniz. Ancak çoğu zaman çiftler bunu konuşmazlar. Konuşmama konusunda adeta aralarında sözsüz bir anlaşma yapmış gibidirler. Böylece durumu daimi hale getirmiş olurlar. Bu durumu konuşmak ve sorunu çözmek için cinsellik terapisi almanız; çözüm için, ilişkinizin geleceği için çok anlamlı ilk adım olabilir. Çift ilişkilerinin salahiyeti için her eşin hem kendisi hem de birbirleri için hareket etmesi gerekir. Bu yapılmadığında çift ilişkisinde ki denge bozulur ve cinsellik anlamını yitirir.
Eşlerin sevişmekten vazgeçmelerinin nedeni eşleri ile olan cinsel yaşantısının bir işe yaramadığını düşünmeye başlamaları olabilir. Her ikinizin, bazen de birinizin cinsel yaklaşım tarzınızı değiştirmeniz gerekiyor olabilir. Bazı nedenlerle birbirinize cinsel elektrik göndermiyor olabilirisiniz. Erkek cinsel yaşantıya sadece fiziksel bir olay olarak bakarsa eşi onunla cinsellik yaşama motivasyonunu kaybedebilir. Kim bilir çözemediğiniz bir cinsel problem ya da ilişki sorunu sizi birbirinizden uzaklaştırıyor olabilir. Evlilik sorunları nedeniyle zihinsel ayrışma yaşıyor olabilirsiniz.
Cinsellik terapisi böyle durumlarda neden ne olursa olsun size yardımcı olacak en önemli kaynaklardan biridir. Cinsel terapi için size iyi geleceğini düşündüğünüz deneyimli bir cinsel terapist ile görüşüp bir cinsel terapi merkezi seçerek bir kaç seans cinsel terapi almanız çoğu zaman yeterli olacaktır.
Güldane Kavgacı
Uzm. Aile Evlilik & Cinsel Danışman
Kaynaklar:
1-Leiblum,S.R.(2013), Cinsel Terapi ilkeleri Ve Uygulamaları(Çev.Bolat.E,Gül.A),Ankara: CK
2-Amerikan Psikiyatri Birliği(2014) Ruhsal Bozukluklar Tanısal Ve Sayımsal El Kitabı 5.Baskı (Çev. Köroğlu.E), Ankara hekimler yayın Birliği
3-Ford,V.(2019) Cinsel Sorunlar,(Çev.Yener.N),İstanbul: Kuraldışı
4-Hertlein,K.,Gerald,R.W,Gambescıa,N. (2014) Sistemik Seks Terapisi( Çev.Keçe.C, OK.M)Ankara:pusula