Bu makalede daha çok psikolojik nedenlerden kaynaklanan sertleşme bozukluğu terapisi üzerinde  durulacaktır. Psikolojik kökenli sertleşme bozukluğu çok sık rastlanan ve daha çok genç erkelerde görülen erkek cinsel işlev sorunlarından biridir.

            Ereksiyon bozukluğunun psikolojik tedavisi, çiftin her bir üyesi ile birleşik ve ayrı ayrı cinsel terapi seansları yapılarak kapsamlı bir değerlendirme ile başlar. Bu değerlendirmede cinsel yanıt döngüsünün her bir aşaması dikkate alınarak sorunun kaynağına ulaşılmaya çalışılır.

            Değerlendirmede: çiftin ilişkisi, her partnerin soruna ilişkin endişeleri ve beklentileri açıklığa kavuşturulur. Var olan cinsel yakınma, yakınmanın süresi,  yakınmayı artıran etmenler, eşlerin cinsel soruna tepkisi, yardım alma motivasyonları, birbirini suçlayıp suçlamamaları ve cinsel sorunlarını konuşup konuşamadıkları değerlendirilir.

            Açık uçlu sorularla danışanlar korku, kaygı ve endişelerini açığa çıkarmaya teşvik edilir. Cinsel terapi uzmanı danışanlarına kendilerini rahatça ifade edebilecekleri güven ortamı yaratır. Gizlilik ve mahremiyete önem verilir. Bilgilerin gizli kalacağı konusunda danışanı bilgilendirir.

            Sertleşme bozukluğunun psikolojik tedavisinde öncelikle organik nedenlerin dışlanmış olması gerekir. Açıkça fizyolojik nedenlerle oluşmuş sertleşme sorununda da danışan tıbbi tedavinin yanı sıra cinsel terapiye de ihtiyaç duyabilir.

            Cinsel sorunun başlangıç zamanı, süresi, başlatan ve sürdüren nedenler incelenir.  Danışanın probleme ilişkin duygu ve düşüncelerini ifade etmesi sağlanarak çift arasındaki gerginlik ve danışanın kaygısı azaltılmaya çalışılır.

            Cinsel Terapist cinselliğin hayatın önemli bir parçası olduğunu vurgulayarak cinselliğin ve cinsel hazın çift arasında konuşulmasını kolaylaştırarak danışanlarını rahatlatır. Cinsel sorunun çözümü için yeni yöntemler ve yeni kaynaklar olduğu konusunda danışanlarını bilgilendirir. Danışanlarını sürekli olarak işbirliği yapmaya, birbirlerini eleştirmemeye ve problemlerinin çözümü için sorumluluk almaya teşvik eder.

            Geçmiş cinsel öykü ve şu anki cinsel sorunun değerlendirilmesi ve tanımlanması cinsel terapi planının belirlenmesinde yardımcı olur.

            Sertleşme sorununun tedavisinde çiftin birlikte seanslara katılarak çift cinsel terapi şeklinde yürütülmesi sorunun çözülmesinde optimal başarıya ulaşmayı sağlar. Erkek için ereksiyon sorunu gibi incelikli problemin çözümünde eşin destekleyici, teşvik edici ve yumuşak katılımı çok önemlidir. Aksi halde erkek kaygılanıp cesaret edemeyebilir. Çift olarak katılmalarının tercih edilmesinin önemli nedenlerinden biri de budur.

Sertleşme Bozukluğu Çözümünde En Sık Kullanılan Cinsel Terapi Teknikleri

            Psikolojik kökenli sertleşme sorununun çözümünde pek çok cinsel terapi tekniği vardır. Bunlar ereksiyon bozukluğunun nedenine, cinsel terapistin yaratıcılığına ve çiftin tutumuna göre değişir. En sık kullanılan erektil disfonksiyon egzersizleri cinsel bilgilendirme, performans kaygısını yenme ve kaygıya duyarsızlaştırma, bilişsel ve davranışsal teknikler, cinsel uyarı oluşturma teknikleri ve çift ve ilişki sorunları ele almaktır

1- Cinsel Bilgilendirme

            Cinsel performans, cinsel uyarı ve haz oluşturma vb konularda doğru bilgi verilerek gerçekçi düşünce ve beklentilerin oluşturulması sağlanır.

            Genital anatomi, cinsel yanıt döngüleri, mastürbasyon, cinsel yanıta tepki vermede kadın erkek farklılıkları, yaşlanma, hastalık, gebelik, doğum ve hastalıkların insan cinsel davranışını nasıl etkilediği gibi konularda tam bir bilgilendirme yapılır.

2- Performans Kaygısını Yenme ve Kaygıya Duyarsızlaştırma

            Sertleşme sorunu ile performans kaygısı genellikle yakından ilişkilidir. Performans kaygısı  psikolojik, ilişkisel ve duygusal nedenlerden kaynaklanır.

Cinsel performans kaygısı, kişinin sert kalma, sertliği sağlama, partneri tatmin etme, başarılı olma gibi konularda kendini baskı altında hissetmesidir. Kaygı arttıkça kişi duyumlarına odaklanamaz. Bu yüzden sertliği sağlama ya da  sürdürmede zorluk çekmeye başlar. Kaygı cinsel uyarılmanın baş düşmanıdır. Sertleşme uyarılma ile ilgilidir. Performans kaygısı fizyolojik ve öznel uyarılmayı zorlaştırır.

İlk başarısız deneyimin ardından yine başarısız olacağım düşüncesi kaygıyı artırır. Artan kaygı giderek sertliği sağlama ve sürdürmede güçlüye yol açar. Bunun sonucunda Özgüven düşer ve kaygı da artar. Böylece performans kaygısı kısır döngüye dönüşür ve giderek daimi hale gelmeye başlar.

Performans kaygısını yenmek; sistematik duyarsızlaştırma, yerinde duyarsızlaştırma (duyumlara odaklanma); başarı yerine haza odaklanmak; gevşeme ve rahatlama teknikleri (nefes ve kas gevşetme); Bilişsel yeniden yapılandırma (Cinsellikle ilgili olumsuz düşünceler, cinsellik algısı, gerçekçi olmayan cinsel beklentiler), partner ile açık iletişim kurarak duyguları ve korkuları paylaşmak erektil disfonksiyon tedavisi sürecinde  en önemli prosüdürlerdir. İyi bir bilişsel yeniden yapılandırmadan sonra uygulanan kaygı yenme prosedürleri kaygıyla baş etmede maksimum başarıyı sağlar.

3- Cinsel Uyarı Oluşturma

            Cinsel uyarı kişinin cinsel heyecanının artması veya tahrik olması halidir. Kişi cinsel uyarılmaya bedensel, duygusal ve zihinsel tepkiler verir. Cinsel uyarı içsel ya da dışsal uyaranlar sonucunda oluşur. Fizyolojik ve  psikolojik bir süreçtir.

            Fanteziler, erotizm ile ilgili düşünceler, romantizm, başarılı cinsel deneyimler ve duygusal bağ zihinsel uyaranlardır. Sevgi, güven, bağlılık, yakınlık, ilgi görme ve onaylanma duygusal uyarılarla ilişkilidir. Dokunma, okşama, öpüşme, çıplaklık, ses ve görsel uyaranlara örnek verilebilir.

            Kaygı, stres, başarısız cinsel deneyim öyküleri, olumsuz cinsel inançlar, hormonel dengesizlikler, bazı ilaçlar, alkol ve madde kullanımı, cinsel uyarıyı engelleyebilir.

            Ereksiyon sorunun cinsel terapi ile tedavisi sürecinde en önemli kısım cinsel uyarı oluşturmaktır. Dokunsal uyarının kalitesi ve süreci ereksiyon oluşturma ve sürdürmenin en önemli bileşenidir. Bu öznel cinsel uyarıyı artırmak anlamını ifade eder. Çift bu aşamada talepsiz dokunma ve farklı sevişme alternatiflerine teşvik edilir. Cinsel etkinlik öncesindeki uyarının önemi ve sertleşme sorunu ile ilişkisi konusunda bilgilendirilir ve teşvik edilir.

           Cinsel etkinlik dışındaki cinsel haz alma alternatiflerinden yoksun kalmak performans endişesini en fazla artıran etmendir.Cinsel uyarı oluşturma ve cinsel yakınlık kurmanın alternatif yollarını deneyimlemek başarısızlık korkusunu azaltır. Bu amaçla verilen cinsel terapi egzersizleri, çifti uzaklaşmadan yakınlığa doğru; başarı baskısından haza doğru; kopmadan cinsel iletişime doğru yol almalarının önünü açar. Cinsel uyarının önemi ve alternatif uyarı oluşturma konusunda verilen bilgi ve cinsel terapi ödevleri ereksiyon sorununun psikolojik tedavisinde çok önemlidir.

            Sertleşme sorunu uzun sürdüğünde çiftler cinsel terapiye gelmeden önce genellikle  uzun bir cinsel kaçınma deneyimi yaşar. Bu yüzden cinsel yakınlık ve cinselliği başlatmada yardıma ihtiyaç duyabilirler. Çiftin birlikte yapmaları tavsiye edilen cinsel uyarı oluşturma teknikleri çiftin yeniden cinsel yakınlık kurma ve cinsel etkiliği başlatmalarına yardım eder.

4- Bilişsel Davranışçı Teknikler

            Erektil disfonksiyon psikolojik tedavisi, bilişsel davranışçı teknikler üzerine temellenir. Cinsel  bilgisizliği ortadan kaldırmak, gerçek dışı cinsel beklentilerle mücadele etmek için bilişsel tekniklerden faydalanılır. Örneğin sertleşmiş bir penis cinselliğin olmazsa olmazı olarak görülür. Cinselliğin diğer  bileşenleri tamamen göz ardı edilir.

            Sertleşme sorunu eş tarafından ilgi ve sevgi eksikliği, partneri çekici bulmama ya da ciddi bir hastalığın sonucu olarak görülür. Çoğu çift erkeğin bakar bakmaz ya da dokunur dokunmaz ereksiyon sağlaması gerektiğini düşünür. Bu bakış açısı dokunma ve dokunulmayı geçersiz ve önemsiz kılar.

            Bilişsel müdahaleler, cinsel eğitim ve cinsel danışmanlık, yanlış bilgilerin düzeltilmesi, eksik ve abartılı cinsel bilgilerin yeniden ele alınması, fantezi eğitimi, bilişsel yeniden yapılandırma, pozitif yeniden imge oluşturma, fantezi eşliğinde mastürbasyon eğitimi, sertleşme sorununun psikolojik tedavisinde başlıca bilişsel müdahalelerdir.

            Bilişsel yeniden yapılandırma evresi çalışıldıktan sonra çifte davranışsal cinsel terapi egzersizleri verilir. Cinsel terapi ödevleri yoluyla çiftin işlevsiz cinsel davranışlarını değiştirmek bunların yerine daha işlevsel olan cinsel davranışları öğrenmeleri ve  günlük cinsel yaşantılarına adapte etmeleri amaçlanır. Amaç danışanın cinsel güven ve kontrol geliştirmesine yardım etmektir.

            Sertleşme sorununun cinsel terapisinde kullanılan başlıca davranışsal cinsel terapi egzersizleri, aşk oyunları, cinsellik için ideal ortam yaratma, nefes ve gevşeme egzersizleri, erotik masaj, duyumlara odaklanma ve haz oluşturma egzersizleridir

5- Çift İlişkisini Ele Almak

            Çiftin  ilişkisel sorunları sertleşme sorununu tetikleyeceği gibi sertleşme sorununun sonucu olarak da ortaya çıkabilir. Durum bunlardan hangisi olursa olsun ciddi iletişim sorunları ve ilişki çatışmaları yaşayan çiftlerin cinsel terapiden yararlanma olasılıkları düşüktür.

            Cinsel terapist değerlendirme ve formülasyon çalışmasında çiftin etkileşim sisteminde ciddi ilişkisel sorunları göz önüne alır. Varsa bu çiftlerde öncelikle çift terapisi yapılır. Çünkü ciddi evlilik uyuşmazlığı olan çiftler cinsel terapide ilerleyemez ve genellikle cinsel terapiye direnç gösterirler.

            Sık karşılaşılan sorunlar: evlilik dışı ilişkiler, konuşulmamış cinsel veya duygusal ihtiyaçlarla ilgili içerleme ve öfke, süre giden güç çatışmaları, duygusal veya fiziksel yakınlıkta azalmadır.

            Cinsel terapiye başlamadan önce çiftin ilişkisi her bir partnerin soruna ilişkin endişeleri ve beklentileri açıklığa kavuşturulmuş olmalıdır. İlişkisel sorunun türü ve derecesine göre ve çift üzerindeki etkileri dikkate alınarak gerekli çift terapisi yürütülmelidir.

            Bu çiftler duygusal ve cinsel yakınlık kaybı yaşadıklarından cinsel olarak tercih ettikleri ve istedikleri şeyleri konuşmaları için teşvik edilmelidir. Yakınlığı artırmak ve cinsel iletişim  gerçekleştirmek için cinselliğe daha fazla zaman ayırma, duyguları paylaşma, romantik ortamlar geliştirmeleri için ilişki sistemlerinde yeni düzenlemeler yapmalarına rehberlik edilmelidir.

            Ereksiyon sorunun (erektil disfonksiyon) psikolojik tedavisi tecrübeli bir cinsel terapist rehberliğinde yürütülen cinsel psikoterapi ile doğal ve kalıcı olarak çözüme kavuşturulabilmektedir.

Güldane Kavgacı
Uzm. Aile ve Evlilik Danışmanı & Cinsel Danışman