Kadınlarda Cinsel İsteksizlik Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Psikolojik Tedavisi

Giriş

Kadınlarda cinsel isteksizlik, en sık karşılaşılan cinsel işlev bozukluklarından biridir. Bazı durumlarda fiziksel nedenlerden kaynaklansa da çoğu zaman altta psikolojik nedenlerin rol oynadığı kabul edilmektedir. Bu yüzden cinsel isteksizliğin çözümünde, cinsel isteksizlik psikolojik tedavi önemli bir yaklaşımdır.

Tıbbi literatürde “hipoaktif cinsel istek bozukluğu” olarak adlandırılan bu durum, kadınların yaşam kalitesini, evliliklerini ve ruhsal sağlıklarını olumsuz etkileyebilir. Çoğu zaman biyolojik nedenler düşünülse de psikolojik faktörler belirleyici rol oynamaktadır.

Bu yazıda kadınlarda cinsel isteksizlik sorunu psikolojik açıdan ele alınarak belirtilerini, psikolojik nedenlerini inceleyecek ve psikolojik tedavi yöntemleri hakkında detaylı bilgi sunacağız.

Kadınlarda Cinsel İsteksizlik Nedir?

Cinsel isteksizlik, kadının cinsel yaşantıya yönelik arzu, ilgi ve motivasyonunda azalma veya yokluk şeklinde tanımlanır. Burada önemli olan, isteksizliğin sürekli ve tekrarlayıcı olmasıdır. Geçici yorgunluk, stres ya da hormonel nedenlere bağlı dönemsel dalgalanmalar normaldir. Ancak aylarca süren isteksizlik bir problem olarak değerlendirilir.

Kadınlarda Cinsel İsteksizlik Neden Olur?

Kadınlarda cinsel isteksizlik genellikle psikolojik nedenlerden kaynaklansa da hormon dengesizlikleri ve bazı hastalıklar bu soruna neden olabilir. Olumsuz cinsel deneyimler, özgüven, evlilik uyuşmazlığı, partnerle zihinsel uzaklaşma, aşırı strese maruz kalma, başka cinsel sorunların varlığı cinsel istekte azalma yapabilir.

Kadınlarda Cinsel İsteksizliğin Belirtileri Nelerdir?

• Cinsel istek azalması.
• Cinsel ilişkiye karşı ilgi ve arzuda belirgin şekilde azalma vardır.
• Kadın ilişkiyi başlatmak istemez veya eşinden gelen yaklaşımlara kayıtsız kalır.
• Fantezi kurma, cinsellikle ilgili hayal etme veya merak duygusu kaybolur.
• Cinsellik zihninde gündeme gelmez, arka planda kalır.
• Cinsel uyarıya karşı bedensel tepki azalır.
• Islanma sorunları, orgazm olma güçlüğü eşlik edebilir.
• Eşle yakınlık kurma isteğinde azalma.
• İlişkide uzaklaşma veya soğuma.
• Cinsellikte kendini yetersiz hissetme.
• Cinsel  birliktelikten kaçınma, bahaneler üretme.
• Eşle fiziksel temas ve tensel yakınlıktan kaçınma.

Kadınlarda cinsel isteksizlik belirtileri en az 6 ay süreyle devam ediyor ve hem bireysel hem de ilişkisel sorunlara yol açıyorsa, bu durum bir cinsel işlev bozukluğu olarak değerlendirilir.

Kadınlarda Cinsel İsteksizlik Psikolojik Nedenleri

• Geçmişte yaşanmış olumsuz deneyimler.
• Aşırı strese maruz kalma.
• Evlilik uyumsuzluğu ve kişiler arası sorunlar.
• Eşte veya kendisinde başka cinsel problemlerin varlığı.
• Gizli eşcinsellik.
• Gebe kalma korkusu.
• Bedenle barışık olmama.
• Cinsellikle ilgili ayıp, günah, utanç ve suçluluk duyguları.
• Önemli yaşam olayları(dogum,ölüm,ayrılık, boşanma, iş kaybı vb.)
• Depresyon, anksiyete.

Bazı durumlarda cinsel organları tanımama, dokunmama, gibi nedenlerle kadının cinsel İlişkiden önce yeterince uyarılmaması nedeniyle cinsel isteksizlik oluşabilir. Bir çocuğun dünyaya gelmesi, yakın birinin kaybı, ayrılık, boşanma ve iş kaybı gibi yaşam olayları cinsel isteksizliğe neden olabilir.

Ergenlikten itibaren süre giden cinsel isteksizliğin; cinselliğin yasaklanması, cinsellikle ilgili suçluluk ve günah duyguları gibi  psiko sosyal nedenlerden kaynaklandığı kabul edilmektedir.

Kadınların cinsellikten zevk almalarının, cinsel fantezi kurmalarının; yasak ayıp ve günah olduğu sosyal ortamlarda büyüyen kızlar; çok küçük yaşlardan itibaren bedenlerine yabancılaşarak cinsel bir dürtülerini bastırmaya koşullanmıştır. Sonuç karşımıza cinsel isteksizlik tablosu olarak çıkar.

Kadınlarda cinsel isteksizlik başka hangi psikolojik nedenlerden kaynaklanır diye düşünmeye devam ettiğimizde depresyon, anksiyete, ilaç ve madde kullanımı, evlilik uyuşmazlığına bağlı çatışmalı evlilikler akla gelmektedir. Bu tür olgularda kişi normal bir cinsel yaşam evresi olmasına rağmen sonradan ortaya çıkmıştır

Kadınlarda Cinsel İsteksizliğin Fiziksel Nedenleri

• İlaç, alkol, madde kullanımı.
• Hormonel düzensizlik.
• Kronik hastalıklar (karaciğer, böbrek, kalp, tiroid vb).
• Nörolojik hastalıklar.
• Menopoz ve yaşlanma.

Kadınlarda Cinsel İsteksizlik Psikolojik Olarak Nasıl Tedavi Edilir?

Cinsel isteksizlik sorunun çözümünde önce jinekolojik muayene önerilir. Cinsel arzuyu engelleyecek fiziksel nedenler, cinsel etkinlikle ağrıya neden olacak durumlar, kronik hastalıklar ve kullanılan ilaçlar değerlendirilir. Fiziksel sorun tespit edilmeyen kişiler cinsel terapistlere yönlendirilir.

Cinsel isteksizliğin psikolojik tedavisinde cinsel terapi, isteksizliğin köklü olarak çözülmesinde oldukça etkilidir. Cinsel terapistler hem bireysel hem de çift terapileri ile destek sağlar.

Psikolojik nedenlerden kaynaklanan cinsel isteksizlik sorunu yaşayan kadınlar deneyimli bir cinsel terapistin uygulayacağı destekleyici ve eğitici cinsel terapi uygulamalarından çok fayda sağlar.

Cinsel terapist, değerlendirmede kadının yaşı, sağlık durumu ve eş ilişkisini dikkatle inceler. Çiftler, cinsel terapiye gelmeden önce uzun süre problemlerini çözmek için uğraşmış ancak başarılı olamamışlardır. Dolayısıyla çözüm konusunda karamsarlık ve şüphe içindedirler. Cinsel terapist bu endişeyi olduğu gibi kucaklamalı; bu konuda geri beslem vererek karamsarlığın cinsel sorunun doğal bir sonucu olduğunu çiftte anlatmalıdır.

Cinsel isteksizliğin psikolojik tedavisi sürecinde cinsel terapi seanslarında kişinin/ çiftin cinsellikle ilgili değer yargıları, ilişkideki yakınlık, güven, cinsel davranışları ve cinsellikten ne bekledikleri tartışmaya açılır. Cinsellikle ilgili temel psiko eğitim verilir.

Kadının ayıp, günah, utanma, suçluluk gibi cinselliği baskılayan duyguları ile baş edebilmesi için cinselliğin her insanın içinde bulunan doğal bir güç olduğu, insan doğasıyla uyumlu olduğu, en önemlisi de öğrenilebileceği vurgulanır.

Kadınlarda cinsel isteksizliğin psikolojik tedavisinde en etkili yöntem cinsel terapidir. Cinsel terapi sürecinde cinsellikle ilgili olumsuz düşünceleri dönüştürme, cinsel ortam oluşturma, çift dinamikleri üzerinde çalışma, cinsel uyarı ve cinsel haz oluşturma, cinsel uyum oluşturma, cinsel duygular üzerinde çalışma, cinsel duyumları geliştirme, kişi ve eşinde görülen başka cinsel problemlerin eş zamanlı olarak tedavi edilmesi gibi cinsel terapi teknikleri uygulanır.

Kadınlarda Cinsel İsteksizlik Nasıl Giderilir?

1- Cinsel Ortam Oluşturma

Her şeyden önce kadının cinsel istek duyabilmesi için mahrem sınırları olan güvenli bir ortam gerekmektedir. Bu yüzden çiftin cinsel ortamlarının detayı öğrenilmelidir. Gerekirse yeniden düzenleme yapmalarına rehberlik edilmelidir.

Çiftin cinsel iletişim kurmalarında cinsel ortamın uygunluğu çok önemlidir. Çift birbirlerine nasıl yaklaşıyor? Davetkar mı?, reddedici mi? yaklaşıyorlar. Haz alıp haz verme konusunda birbirlerini destekliyorlar mı? Teşvik edici davranıyorlar mı? Yoksa birbirlerini eleştirip gerginlik mi yaşıyorlar?. Cinsel Terapist bütün bunları göz önüne alarak çiftin cinsel bir ortam yaratarak kendi spontan cinsel ritüellerini oluşturmalarına yardımcı olmalıdır.

2- Cinsellikle İlgili Olumsuz Düşünceleri Dönüştürme

Cinsel isteksizliğin psikolojik tedavisi kapsamında altta yatan cinsellikle ilgili olumsuz düşünceleri değiştirmek beyne yeni olumlu düşünceler yerleştirmek oldukça önemlidir.

“Cinsellikten Sadece erkekler haz alır kadınlar sadece katlanır” şeklinde bir inancı olan kadının cinsel istek duyması pek beklenemez.

3- Performans Kaygısını Yenmek

Cinsel istekle kaygı zeytin yağı ile su gibi aynı anda olamaz. Kaygı arttıkça istek azalmaya başlar. Danışanın, tasalanmak yerine düşüncelerini ifade etmesini sağlamak kaygıyı azaltır. Cinsel isteksizlik çeken kadınlar muhtemelen kendilerini başarısız ve yetersiz hisseder. Cinsel performans kaygısını yenmenin en iyi yolu çiftin başarılı cinsel deneyimler yaşamalarına rehberlik etmektir

4- İlişki / Çift Dinamikleri Üzerinde Çalışmak

Kadınlarda cinsel isteksizlik sorununun ilişkisel bir nedenden kaynaklanabileceği vurgulanarak, cinsel isteksizliğe nasıl bir katkıda bulunmuş olabileceklerini keşfetmelerinin önü açılır.

Cinsel isteğin azalması; bozuk iletişim, öfke, suçlama, eleştirme güven, duygusal uzaklık gibi ilişkisel dinamiklerden kaynaklanıyorsa çift cinsel terapisi uygulanır. Bu kez cinsel terapinin yönü ilişki memnuniyetini sağlamaya yönelik olmalıdır. İyi bir evlilik ilişkisi ile sağlıklı bir cinsel yaşam birbirleri ile çok yakından ilişkilidir.

5- Cinsel İletişim Kurma

Çiftler genellikle cinsel yaşamları hakkında konuşmakta zorlanır. Cinsel Terapist, çiftin cinsel ihtiyaçları, arzuları, fantazileri ve istedikleri uyarı çeşitleri hakkında çifti konuşmaya teşvik ederek cesaretlendirir. Bu noktada cinsel terapi uzmanının rol model olması ve rehberliği çift için çok rahatlatıcıdır.

6- Duygular Üzerinde Çalışmak

Cinsel arzu olumlu veya olumsuz duygularla çok yakından  ilişkilidir. Nerede cinsel isteksizlik varsa hemen hemen her zaman orada suçluluk, utanç, korku ve kırgınlıkta vardır.

Cinsel terapistin içten empatik bir tutumla bu duyguları çalışması danışanlar için çok rahatlatıcı ve özgürleştiricidir. Cinsel isteksizliğin psikolojik tedavisinde cinsel terapistin hüneri, danışanın hikayesini yavaş yavaş acıtmadan kazarak altta yatan bu duygulara ulaşmak ve bu duyguları dönüştürmektir.

7- Duyumsal Odaklanma Çalışmaları

Duyumsal odaklanma egzersizlerinde amaç danışanın duyumlarının farkında olmayı öğrenmesidir. Cinsel duyumların cinsel arzu ile yakından ilişkisi vardır. Bu yüzden kadınlarda cinsel isteksizlik psikolojik tedavisinde sıklıkla kullanılmaktadır.

Duyusal odaklanma egzersizlerinde basitten karmaşaya doğru bir sıra izlenir. Bu egzersizler, duygusallıktan cinselliğe geçişi sağlayan köprüdür. Çifte birbirlerine yakın olmanın, cinsel yakınlık yoluyla bağ oluşturmanın yeni ve işlevsel yollarını öğretir.

Çiftler genellikle duygusal odaklanma tekniğinin son derece rahatlatıcı olduğunu söyler. Cinselliğe ne kadar az zaman ayırdıklarını da fark etmelerini sağlar.

8- Eş Zamanlı Olarak Başka Cinsel Problemleri Ele Alma

Kadınlarda cinsel isteksizlik sorununda danışanda veya partnerinde başka cinsel problemlerin de olması çok sık görülen bir durumdur. Bu durumda cinsel isteksizlikle beraber eş zamanlı olarak diğer cinsel sorunlar da tedavi edilmelidir.

Cinsel isteksizlikle ilgili diğer cinsel problemler şunlardır:

• Anorgazmi (orgazm olamama)
• Erken boşalma (prematür ejakülasyon)
• Ağrılı cinsel ilişki (disparoni)
• Vajinismus( Kadınlarda cinsel ilişkiye girememe)
• Geç boşalma
• Erektil disfonksiyon bozukluğu

Bu Cinsel sorunlar cinsel isteksizliğin bir sonucu olabileceği gibi cinsel isteksizlik (azalmış cinsel istek) bu sorunlara reaksiyon olarak da karşımıza çıkabilir.

Ne Zaman Uzman Desteği Almalı

• Cinsel isteksizlik 6 aydan uzun süredir devam ediyorsa.
• Evlilik / ilişkiyi olumsuz etkiliyorsa.
• Duygusal sorunlara yol açıyorsa.
• Kişinin yaşam kalitesini düşürüyorsa.

Bir cinsel terapistten yardım almak gerekir.

Sonuç

Kadınlarda cinsel isteksizlik, çoğu zaman psikolojik kökenli bir sorundur.Stres, kaygı, depresyon, cinsel duyguların bastırılması, evlilik uyumsuzluğu,önemli yaşam olayları,cinsel travmalar ve başka cinsel sorunların varlığı bu durumun en yaygın psikolojik nedenleri arasındadır. Ancak cinsel terapi yöntemleri sayesinde bu durum büyük oranda çözülebilir.

Duruma göre bireysel cinsel terapi ya da çift cinsel terapi yöntemleri ile kadınlar cinsel isteklerini tekrar kazanabilir, daha sağlıklı ve tatmin ediçi bir cinsel yaşama sahip olabilirler. Kadınlarda cinsel isteksizliğin psikolojik tedavisi sürecinde eşin sabırlı ve yumuşak yaklaşımı, cinsel terapistin destekleyici, teşvik edici ve duyarlı yaklaşımı çok önemlidir. Unutulmamalıdır ki cinsel isteksizlik bir kader değildir. Profesyonel destek ile tedavi edilebilir bir durumdur.

Kadınlarda Cinsel İsteksizlik Psikolojik Tedavisi – Sıkça Sorulan Sorular(SSS)

1- Kadınlarda cinsel isteksizlik için hangi doktora gidilmeli.

Öncelikle bir kadın doğum uzmanına başvurulabilir. sorun psikolojik olduğu düşünülüyorsa cinsel terapi desteği alınmalıdır.

2-  Cinsel isteksizlik ilaçla tedavi edilebilir mi?

 Nedene bağlıdır. Eğer cinsel isteksizlik biyolojik yada hormonel nedenlerden kaynaklanıyorsa ilaç tedavisi önerilebilir. Ancak psikolojik kökenli sorularda terapi önceliklidir.

3- Cinsel terapi gerçekten işe yarar mı?

 Evet  araştırmalar cinsel psikoterapinin oldukça etkili olduğunu göstermektedir.

4-  Cinsel isteksizlik tamamen geçer mi?

Doğru tedavi ve destekle cinsel isteksizlik büyük oranda tedavi edilebilir.

5- Cinsel isteksizlik normal midir?

Evet. Bazen geçici dönemlerde (stres,yorgunluk, doğum sonrası vb.) Cinsel isteğin azalması normaldir. Ancal bu durum uzun süre devam ediyorsa ve ilişkiyi olumsuz etkiliyorsa destek almak faydalıdır.

6- Psikolojik nedenler cinsel isteği nasıl etkiler?

Depresyon, kaygı, stres, evlilik/ilişki problemleri, özgüven eksikliği, travmalar, cinsellikle ilgili olumsuz inançlar, eşte/ kişide başka cinsel problemlerin varlığı cinsel isteğin azalmasına yol açabilir.

7- Psikolojik tedavi işe yarar mı?

Evet. Cinsel terapi, bireysel terapi veya çift cinsel terapisi ile cinsel isteksizlik tedavi edilebilir. Terapide hem düşünce kalıpları hem de davranış kalıpları ele alınır.

8- Eşim/partnerim bu süreçte nasıl yardımcı olabilir?

Partnerin anlayışlı, destekleyici ve sabırlı olması çok önemlidir. Çift terapisi iletişimi güçlendirmeye ve cinsellikteki beklentilerin sağlıklı bir şekilde konuşulmasına yardımcı olur.

9- Terapi süreci ne kadar sürer?

Kişiden kişiye değişir. Bazı durumlarda bir kaç ay içinde olumlu gelişmeler görülürken, bazı durumlarda daha uzun süre destek gerekebilir.

10- Geçmişte yaşadığım olumsuz deneyimler cinsel isteksizliğe neden olabilir mi?

Evet. Travmatik deneyimler, taciz, baskıcı yetiştirilme tarzı, veya cinsellikle ilgili olumsuz öğretiler, cinsel isteği etkileyebilir. Cinsel terapide güvenli bir ortamda bu konular ele alınır.

Kaynakca:
1- Leiblum, S. R.(2013) Cinsel Terapi İlkeleri ve Uygulamaları (Çev. Bolat, E. Gul A.) Ankara: CK
2- Ford, V.(2019) Cinsel Sorunlar (Çev. Yener, N.) İstanbul: Kuraldışı
3- Hertlein, K. Gerald, R. W, Gambescia, N.(2014) Sistemik Seks Terapisi (Çev. Keçe, C.) Ankara:Pusula

Güldane Kavgacı
Uzm. Aile ve Evlilik Danışmanı & Cinsel Danışman