Aşk Üçgeni Teorisi Nedir?
Aşk Üçgeni teorisi, Amerikalı psikolog Robert Sternberg tarafından 1986 yılında geliştirilmiştir. Stenberg’in aşk üçgeni terorisi, aşkın 3 temel bileşenden oluştuğunu söyler.
- 1- Tutku (passion): Romantik ve fiziksel çekim.
- 2- Yakınlık(intimacy): Duygusal bağ ve samimiyet
- 3- Bağlılık(commitment): Aşkı uzun vadede sürdürmeye kararlı olma.
Aşk Üçgeni teorisine göre bu 3 bileşen( yakınlık, tutku ve bağlılık) sevginin temelini oluşturur ve birbirleriyle farklı şekillerde etkileşime girerek 8 tür aşkı oluşturur.
Bunlar:
- Sevgisizlik
- Hoşlanma
- Tutkulu aşk
- Boş aşk
- Romantik aşk
- Arkadaşça aşk
- Aptalca aşk
- Mükemmel aşk
Aşkın Üç Unsuru
1 -Tutku(passion)
Romantik duygulara ve fiziksel çekime dayanır. Fiziksel çekim, cinsel arzu ve romantik heyecanı ifade eder. ilişkilerde enerji yoğunluk ve fiziksel yakınlık sağlar.
İlk görüşte yaşanan çekim (ilk görüşte aşık oldum), heyecan ve cinsel arzu tutkuya örnektir. ilişkiye enerji ve dinamizm katar.
Aşkın Tutku bileşeni kısa vadeli ilişkilerde baskın rol oynarken uzun vadeli ilişkilerde baskın bir role sahip değildir.
2- Yakınlık(intimacy)
Partnerlerin birbirlerine duyduğu duygusal yakınlığı ifade eder. Yakınlığın içinde duygusal bağ, güven, samimiyet ve paylaşımı vardır. Partnerler/Çiftler arasında karşılıklı destek, anlama ve anlaşılma vardır. Aşkın yakınlık bileşeni zamanla partnerler arasında güven, uyum, samimiyet, karşılıklı destek ve anlayışın gelişmesi ile oluşur. Sağlam ve uzun süreli ilişkinin temelini oluşturur.
Yakınlık arttıkça çift arasındaki bağ buna paralel olarak güçlenir. Yakınlıkları yüksek olan çiftler birbirlerine duyarlıdır ve birbirlerine değer verir. İlişkilere yapılan duygusal yatırım sevgi dolu romantik ilişkilerde sıcaklık deneyimini teşvik eder ve besler.
3- Bağlılık(commitment)
Kişinin ilişkiyi sürdürmeye kararlı olduğunu ifade eder. Aşkın bağlılık bileşeni kişinin partnerini sevme kararını ve uzun vadede bu aşkı sürdürme isteğini tanımlar.
İlişkiyi sürdürme kararı, uzun vadeli sadakat ve sorumluluk alma isteğini ifade eder. İlişkinin devamlılığını sağlayan irade gücüdür. Bazı durumlarda ilişkide tutku ve yakınlık azalsa bile ilişkiyi devam ettirebilir.
Aşkın bağlılık unsuru, kısa vadeli ilişkilerde çok küçük bir rol oynama eğilimindeyken uzun vadeli ilişkilerde çok büyük bir rol oynar.(Sternberg,1986)
Aşkın Türleri: 8 Tür Aşk(Aşk üçgenin kombinasyonları)
Sternberg’e göre aşkın temelini oluşturan yakınlık, bağlılık ve tutku bileşenleri farklı şekillerde birbirleriyle etkileşime girerek 8 tür aşkı ortaya çıkarır..
1- Sevgisizlik
Ilişkide aşkın 3 unsurundan (tutku, yakınlık, bağlılık) hiçbiri yoktur. günlük hayatımızdaki sosyal ilişkiler buna örnektir.
2- Beğenme(Arkadaşlık)
Bu Aşk ilişkisinde sadece aşkın yakınlık bileşeni vardır. ancak tutku ve bağlılık bileşeni yoktur.
3- Tutkulu Aşk (Aşkınlık)
Bu tür aşk ilişkilerinde aşkın tutku bileşeni vardır. Ancak yakınlık ve bağlılık bileşeni yoktur. Bu aşk türü genellikle tutkuyla ilerler. Gerçek derinlikten yoksundur. Genellikle de ilişki hızlı iniş ve çıkışlarla karakterizedir. Halk arasında “ilk görüşte aşık olmak” olarak ifade edilen aşk türüdür.
4- Boş Aşk
Bu aşk türünde aşkın üç temel bileşeninden sadece bağlılık vardır. Ancak aşkın yakınlık ve tutku bileşenleri yoktur. Bu tür aşk uzun süreli ilişkilerde çiftlerin bazı nedenlerle birbirlerine karşı duygularını yitirdiğinde daha çok görülür. Bazen de mantık evlilği yada görücü usülü evllik gibi iliklerde ilk baştan ihtibaren aşkın yakınlık ve tutku bileşeni olmayabilir.
5- Romantik Aşk
Romantik aşk türünde ilişkide yakınlık ve tutku vardır. Ancak bağlılık bileşeni yoktur. Bu aşk türünde çift birbiriyle samimi tutkulu duygularını paylaşır ancak gerçek bir bağlılık göstermez.
Romantik aşk ilişkilerinin tolerans evresinde(flört dönemi) uzun vadeli bir ilişkiye başlamadan önce genellikle vardır.
6- Arkadaşça Aşk
Bu tür aşk ilişkisinde aşkın yakınlık ve bağlılık bileşenleri vardır ancak tutku bileşeni yoktur.
7- Aptalca Aşk
Bu tür bir aşk ilişkisinde, tutku, bağlılık bileşenleri vardır. Ancak ilişkide yakınlık yoktur. Bu tür ilişkiler tutku temelinde çok hızlı ilerler. Ancak aşkın yakınlık bileşeni zamanla gelişeceğinden ilişkide aşkın yakınlık bileşeni eksiktir.
8- Mükemmel Aşk(Tam aşk)
Stenberg’in Üçgen Aşk kuramına göre mükemmel aşk, aşkın 3 bileşeni( tutku, yakınlık, bağlılık) bir araya getiren ideal aşk biçimini ifade eder.
Bu tür aşk ilişkisinde hem tutku hem yakınlık hem de bağlılık vardır. Eksiksiz ve dengeli aşk biçimi olarak ifade edilir.
Aşk Üçgeni Teorisinin Önemi
Aşk Üçgeni teorisi ilişkilerin dinamiklerini anlamada oldukça kullanışlıdır. İlişkileri daha iyi anlamamıza yardımcı olur.
- Bir ilişkinin güçlü ve zayıf yönlerini görmemize yardımcı olur.
- Çift terapilerinde ve ilişki danışmanlığında sıkça kullanılır.
- Romantik aşk ilişkilerinde aşkın hangi unsurunun eksik olduğunu fark ederek ilişkiyi geliştirmemize yardımcı olur.
- Çiftler hangi aşk türünü yaşadıklarını belirleyerek ilişkilerine yön verebilir.
- İlişki terapistleri bu modeli ilişki danışmanlığında sık kullanılır.
Aşk Üçgeni Teorisi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular(SSS)
1- Aşk Üçgeni teorisi kime aittir?
Bu teori, Amerikalı psikolog Robert Sternberg tarafından geliştirilmiştir.
2- Aşk üçgeni teorisindeki 3 unsur nelerdir?
Tutku, yakınlık ve bağlılıktır.
3- Kusursuz aşk (Tam aşk) nedir?
Tutku, yakınlık ve bağlılığın aynı anda var olduğu ilişkiler tam aşk olarak tanımlanır.
4- Üçgen aşk teorisi günümüzde geçerli mi?
Evet, günümüzde ilişki terapisi ve çift danışmanlığında ve psikolojide aktif olarak kullanılmaktadır.
Aşk Üçgeni teorisi, aşkı tutku, yakınlık ve bağlılık unsurlarıyla açıklayan güçlü bir kuramdır. Bu model sayesinde ilişkilerin dinamiklerini anlamak eksik yönleri fark etmek ve daha sağlıklı bir ilişki kurmak mümkündür.
Kaynakca:
1- Sternberg, R. S.(1986), Aşkın Üçgen Teorisi. Psikolojik İnceleme, 93(2) 119
2- Sternberg, R. S.(1987) Beğenmek ve Sevmek:Teorilerin Karşılaştırmalı Değerlendirmesi, Psikolojik Bulten, 102(3),33
Güldane Kavgacı
Uzm. Aile ve Evlilik Danışmanı & Cinsel Danışman
Terapiye gelen Danışan Yorumları / Danışan Tavsiyeleri
